Ile jest sieci franczyzowych w Polsce i jakie są najpopularniejsze?

Polski rynek franczyzy wyróżnia się jako jeden z najbardziej dynamicznych i najszybciej rozwijających się ekosystemów biznesowych w Europie, stanowiąc kluczowy element transformacji handlu i usług w kraju na przestrzeni ostatnich trzech dekad. Obecnie działa w Polsce około 1 350 sieci franczyzowych, które zarządzają niemal 90 000 placówek, co czyni ten sektor niezwykle istotnym dla gospodarki narodowej.

Franczyza stała się filarem nowoczesnej polskiej przedsiębiorczości, pozwalając zarówno krajowym, jak i zagranicznym markom na dynamiczną ekspansję, a przedsiębiorczym osobom na korzystanie z wypracowanych modeli organizacyjnych i rozpoznawalności marek.

Liderami rynku są branże takie jak handel spożywczy, sklepy convenience oraz koncepty gastronomiczne, a aż 80% wszystkich sieci franczyzowych w Polsce stanowią rodzime brandy.

Aktualna struktura rynku i jego skala

Współczesny polski rynek franczyzowy charakteryzuje się znaczną skalą oraz różnorodnością. Najnowsze statystyki z 2023 roku prezentują następujący obraz rynku:

• 1 350 aktywnych marek franczyzowych,
• około 90 000 sklepów i punktów usługowych,
• ponad 87 000 aktywnych umów franczyzowych,
• wzrost liczby kontraktów w stosunku do 83 000 z okresu sprzed pandemii,
• dostarczanie odporności i elastyczności nawet w trudnych warunkach rynkowych.

Różnice w raportowanych danych wynikają z odmiennej metodologii – Akademia Rozwoju Systemów Sieciowych szacuje około 500 sieci, natomiast inne źródła, np. badania Dominiki Ruteckiej, podają ponad 1 300 systemów, uwzględniając także podmioty we wczesnej fazie rozwoju.

Najbardziej wiarygodną metodologię stosuje Polska Organizacja Franczyzodawców, uwzględniając wyłącznie aktywne i przynoszące przychody sieci. Według tej metodologii w Polsce działa 1 350 liczących się systemów franczyzowych.

Według branżowych specjalistów, potencjał rynku przewiduje rozwój do 1 500–1 700 konceptów. Jednak rosnące nasycenie branż i zmieniające się warunki ekonomiczne mogą ograniczać dynamikę ekspansji, podkreślając dojrzałość sektora oraz szansę dla innowacyjnych pomysłów niszowych.

Rozwój historyczny i dynamika wzrostu

Historia franczyzy w Polsce to przykład jednego z najwyraźniej udanych wdrożeń tego modelu biznesowego w Europie Środkowo-Wschodniej.

• pierwsze sieci pojawiły się na początku lat 90., w wyniku transformacji ustrojowej,
• dynamiczny przyrost: od 175 sieci w roku 2002 do ponad 1 350 dziś,
• średnioroczne tempo wzrostu przez dwie dekady przekraczało 10%,
• wielkie marki, takie jak McDonald’s, Pizza Hut, KFC, kształtowały standardy rynku.

Lata 2007–2010 przyniosły szczególnie silną ekspansję franczyz, a stabilny wzrost utrzymywał się także w latach kryzysów gospodarczych. Obecny etap to dojrzałość rynku, spadające tempo rozwoju i rosnąca profesjonalizacja usług, przy wciąż dynamicznym wzroście liczby placówek.

Liderzy rynku i dominujące sieci

Na polskim rynku franczyzowym dominuje kilka marek, wyznaczających rynkowe standardy w skali kraju:

• Żabka – ponad 11 000 sklepów, 10 000 franczyzobiorców, 3,6 mln transakcji dziennie, marża sieciowa 3,7 mld zł rocznie, silne wsparcie logistyczne i szkoleniowe, przewaga w liczbie nowych otwarć;
• ABC – 7 169 aktywnych placówek, koncentruje się na małych miastach i osiedlach, istotna restrukturyzacja w 2023 roku, wypełnia niszę małych formatów;
• Nasz Sklep – dynamiczny wzrost do niemal 6 000 placówek (wzrost o 340 sklepów w 2024 r.), elastyczne formaty, skuteczna strategia segmentacji rynku;
• Intermarché – 250–300 supermarketów, wymaga zaawansowanego kapitału inwestycyjnego (min. 400 tys. zł), przychód grupy 8 mld zł w 2024 r. (6,1% wzrost r/r);
• McDonald’s – 333 lokale, ponad 16 000 miejsc pracy, połączenie globalnej rozpoznawalności z adaptacją do lokalnych realiów, dynamiczny rozwój Burger Kinga jako konkurencyjnej sieci.

Branżowa analiza działalności franczyzowej

Polski rynek franczyzowy charakteryzuje się dużą różnorodnością branżową. Wiodą prym:

• Gastronomia – ok. 220 marek gastronomicznych w kraju;
• Handel spożywczy – mniejsza liczba sieci niż w gastronomii, lecz większa liczba placówek;
• Sektor edukacyjny – dynamiczny przyrost nowych systemów i relatywnie niskie progi wejścia.

Najpopularniejsze sektory rynku według liczby sieci to:

• gastronomia – 90 sieci,
• produkty spożywcze – 90 sieci,
• odzież i biżuteria – 38 sieci,
• edukacja – 34 sieci,
• usługi finansowe i ubezpieczeniowe – 33 sieci,
• dom i ogród – 27 sieci,
• zdrowie i farmacja – 24 sieci,
• kosmetyki i chemia – 21 sieci,
• usługi dla biznesu – 20 sieci,
• usługi dla klientów indywidualnych – 19 sieci.

Koncepty edukacyjne (np. Edukido, Abakus) są coraz bardziej innowacyjne, często działają bez konieczności posiadania własnych lokali i wykorzystują nowoczesne modele nauczania.

Sektor zdrowia i wellness rozwija się bardzo dynamicznie – siłownie, centra medyczne i placówki kosmetyczne przyciągają klientów dbających o zdrowie. Franczyzy logistyczne, kurierskie, IT oraz biznesowe korzystają z rozwoju e-commerce i cyfryzacji, wspierając przedsiębiorców w obsłudze nowoczesnych usług.

Rozkład regionalny i penetracja rynku

Ekspansja franczyz zależy wyraźnie od wielkości i zamożności regionów, a koncentracja placówek jest najwyższa w miastach takich jak:

• warszawa,
• kraków,
• wrocław,
• trójmiasto,
• agregaty miejskie Śląska.

Sieci convenience, takie jak Żabka, dążą do równomiernej obecności na terenie całego kraju, również w mniejszych miejscowościach powyżej 5 tysięcy mieszkańców. Gastronomia i duże restauracje koncentrują się jednak w większych miastach, gdzie zapewniony jest stały dopływ klientów.

Zachodnia Polska szybciej wdraża nowe modele, Górny Śląsk charakteryzuje się wysoką specjalizacją, północ korzysta z turystyki, a wschód goni resztę kraju dzięki przyspieszonym inwestycjom gospodarczym. Na obszarach wiejskich i w mniejszych miastach potencjał rośnie dzięki niskim kosztom działalności i słabszej konkurencji.

Wpływ ekonomiczny i efektywność finansowa

Franczyza generuje ogromny wpływ na zatrudnienie oraz budżety lokalne i centralne. Ekosystem Żabki to ok. 68 000 miejsc pracy, a łączne zatrudnienie w sieciach sięga setek tysięcy osób. Franczyzobiorcy jako niezależni przedsiębiorcy płacą podatki CIT, VAT i składki na ZUS, co korzystnie wpływa na finansowanie państwa.

• po 5 latach funkcjonuje 80% franczyz,
• wśród nowych firm niezależnych taki okres przeżywa tylko 20%,
• niezwykle ważne są tu wsparcie proceduralne, know-how i siła marketingowa marki.

Wkład kapitałowy uzależniony jest od branży – franczyzy usługowe i edukacyjne wymagają niskiego nakładu, zaś handlowe czy restauracyjne mogą sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych.

Żabka oferuje niskie progi wejścia – opłata wstępna 5 000 zł, jednak całość inwestycji obejmuje koszty wyposażenia oraz zaopatrzenia.

Sklepy convenience dają stabilne, przewidywalne wyniki finansowe, gastronomia jest bardziej sezonowa i konkurencyjna, a franczyzy usługowe opierają się na relacjach długoterminowych i niskich kosztach operacyjnych.

Atrakcyjność franczyzy dla franczyzodawców wynika z możliwości skalowania działalności niskim nakładem kapitału własnego oraz kontroli jakości. Marże generowane są z opłat licencyjnych, bieżących oraz współpracy asortymentowej.

Systemy franczyzowe wpływają na formalizację i transparentność gospodarki, ograniczając udział szarej strefy.

Innowacje i integracja technologiczna

Polskie sieci franczyzowe coraz intensywniej inwestują w nowoczesne technologie. Przykładowo, Żabka Store of the Future wdraża automatyzację sprzedaży, samoobsługowe kasy i robotyzację usług.

Kompleksowe platformy umożliwiają:

• szybką komunikację i monitorowanie wyników,
• zamówienia i rozliczenia w trybie online,
• standaryzację procesów sprzedażowych.

Sektor dynamicznie rozwija aplikacje mobilne i cyfrowe narzędzia marketingowe, pozwalające na precyzyjne targetowanie ofert i analizę preferencji klientów. Integracja e-commerce, platformy click & collect oraz systemy dostaw są już standardem w największych sieciach, co zwiększa konkurencyjność franczyzobiorców.

Inwestycje w zaawansowaną logistykę (gospodarka magazynowa, automatyzacja zamówień) przekładają się na realne oszczędności i minimalizację strat.

Franczyzy korzystają także z innowacyjnych narzędzi szkoleniowych, takich jak kursy online, symulacje w VR i zdalne wsparcie techniczne, co pozwala efektywnie wdrażać nowych partnerów do systemu.

Nowe trendy i perspektywy rozwoju

Na polskim rynku franczyzy wyraźnie widocznych jest kilka trendów napędzających rozwój:

• Rozwój konceptów zdrowotnych i wellness – szybki wzrost siłowni, usług prozdrowotnych i sklepów ze zdrową żywnością;
• Franczyzy edukacyjne – ekspansja nowoczesnej edukacji dla dzieci, dorosłych i usług kreatywnych;
• Zielone oraz ekologiczne formaty – rozwój sklepów organicznych oraz wdrażanie ekologicznych praktyk biznesowych;
• Technologiczne usługi cyfrowe – bezpieczeństwo IT, marketing online, wsparcie informatyczne, niski próg wejścia;
• Ekspansja zagraniczna polskich marek – obecność nawet 150 konceptów na rynkach międzynarodowych;
• Demograficzne dostosowanie ofert – usługi dla seniorów, miejskie convenience, nowe modele rozrywki rodzinnej i produkty dla nowych struktur gospodarstw domowych.

Wyzwania i bariery rynkowe

Mimo licznych sukcesów, polski rynek franczyzy stoi przed poważnymi wyzwaniami:

• nasycenie rynku w dużych miastach oraz w branży convenience i gastronomii,
• presja wzrostu kosztów (inflacja, minimalne wynagrodzenia, braki kadrowe),
• dynamiczne zmiany prawne i regulacyjne, wymagające profesjonalizacji i inwestycji,
• konkurencja cyfrowych modeli biznesowych (e-commerce, gig economy, model D2C),
• utrzymanie jakości oraz standaryzacji w szybko rozwijających się sieciach,
• ograniczony dostęp do kapitału i wysokie progi wejścia w najbardziej wymagających segmentach.

Kontekst międzynarodowy i analiza porównawcza

Analizując polski rynek franczyzy w kontekście europejskim, warto zwrócić uwagę na jego pozycję:

• Polska plasuje się w czołówce Europy Środkowo-Wschodniej pod względem liczby sieci (1 350) i placówek (90 000);
• specyfiką jest dominacja marek krajowych (80%), podczas gdy u naszych zachodnich sąsiadów dominują międzynarodowe brandy,
• polskie sieci skutecznie adaptują modele franczyzowe i są gotowe do ekspansji zagranicznej,
• eksport polskich konceptów na rynki międzynarodowe obejmuje już co najmniej 150 brandów,
• w regionie CEE Polska wyprzedza Czechy, Słowację i Węgry zarówno pod względem liczby systemów, jak i profesjonalizmu rynku.

Polska franczyza dynamicznie podąża za globalnymi trendami technologicznymi i ekologicznymi, wyróżniając się jednak wyjątkową siłą marek convenience oraz znacznym udziałem rodzimych przedsiębiorstw.

Perspektywy rozwoju rynku i implikacje strategiczne

Branżowe prognozy przewidują wzrost liczby systemów franczyzowych w Polsce do 1 500–1 700 w najbliższej dekadzie. Główne motory dalszego rozwoju rynku to:

• innowacje w sektorze usług profesjonalnych, zdrowotnych i dla seniorów,
• technologiczne biznesy oraz personalizacja ofert,
• zwiększenie zamożności społeczeństwa i popytu na segmenty premium,
• geograficzna ekspansja do mniejszych miast i na obszary wiejskie,
• rozwój infrastruktury, wspierający formaty dostosowane do określonych potrzeb regionów,
• gwałtowne przyspieszenie procesu integracji technologicznej i automatyzacji usług.

Marki, które postawią na innowacje, zyskają przewagę konkurencyjną, podczas gdy brak nowatorskich rozwiązań może skutkować spadkiem udziałów rynkowych.

Ekspansja zagraniczna polskich systemów może być wkrótce jednym z głównych wektorów wzrostu sektora, gdy rynek krajowy osiągnie swoje granice pojemności.